Trong bối cảnh môi trường kinh doanh ngày càng khốc liệt và sự bùng nổ của Cách mạng Công nghiệp 4.0, việc áp dụng phương pháp kế toán chi phí mục tiêu (CPMT) trở thành một quyết định chiến lược cực kỳ quan trọng cho sự thành công và phát triển của các doanh nghiệp, tăng cường khả năng cạnh tranh và sự bền vững của doanh nghiệp trong thời đại số hóa hiện nay.
Phương pháp kế toán CPMT
Phương pháp kế toán chi phí mục tiêu (CPMT) đã được sử dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp Nhật Bản trong hơn 30 năm qua, đặc biệt là trong lĩnh vực lắp ráp, với hơn 80% các công ty lớn áp dụng phương pháp này.
Các giai đoạn của phương pháp CPMT trong doanh nghiệp sản xuất bao gồm:
(1) Xác định CPMT dựa trên các phần của sản phẩm trong quy trình sản xuất. Việc đánh giá chi phí cho mỗi phần này phải căn cứ vào mức độ quan trọng khác nhau của chúng đối với sản phẩm. Dựa vào đó, xác định tỷ lệ chi phí của từng phần trong tổng chi phí của sản phẩm.
(2) Tổ chức thực hiện các mục tiêu chi phí đã xác định bằng cách điều chỉnh quá trình thực hiện các thành phần của sản phẩm có chi phí cao so với mức độ quan trọng đã được xác định ở bước trước. Điều này đòi hỏi sự quản lý chặt chẽ và điều chỉnh để giảm chi phí sản xuất.
Đồng thời, cần phát hiện và giải quyết các vấn đề liên quan đến việc các sản phẩm có chi phí thấp hơn so với mức độ quan trọng của chúng. Việc sản xuất các thành phần này cũng cần được điều chỉnh sao cho phù hợp với mức độ quan trọng của chúng trong sản phẩm cuối cùng.
(3) Đánh giá kết quả: Nếu chi phí sản xuất đã đạt đến mức chi phí trần, cần dừng các hoạt động ở bước 2 vì sản phẩm không mang lại lợi nhuận. Nếu chi phí sản xuất chưa đạt đến mức chi phí trần nhưng đã đạt đến CPMT, cần xem xét lại các bước trong bước 1 và 2. Phải đảm bảo rằng giai đoạn thiết kế đã được thực hiện một cách hợp lý và xem xét lại các bước trong quá trình sản xuất để giảm chi phí sản xuất.
Lợi ích của hệ thống kế toán CPMT đối với quản lý
- Tối ưu hóa chi phí: Phương pháp CPMT không chỉ giúp doanh nghiệp tối ưu chi phí để đạt được lợi nhuận cao hơn mà còn tạo điều kiện linh hoạt về tài chính. Nhờ giảm thiểu chi phí, DN có thể tập trung đầu tư vào việc phát triển sản phẩm hoặc cung cấp chúng với mức giá cạnh tranh hơn, thu hút một lượng khách hàng lớn hơn.
- Hệ thống hóa: Phương pháp CPMT, khác với các phương pháp tiếp cận ít chính thức, là một công cụ có cấu trúc và chính thống hơn trong việc tối ưu hóa chi phí. Mặc dù thực hiện phương pháp có cấu trúc này tốn nhiều thời gian hơn, nhưng thường đem lại kết quả điều chỉnh tốt hơn.
- Rút ngắn chu kỳ phát triển: Một điểm quan trọng của phương pháp CPMT là việc rút ngắn thời gian chu kỳ sản phẩm từ thiết kế đến thị trường. Việc này giúp loại bỏ sự lãng phí thời gian và tạo lợi thế cạnh tranh bằng cách đưa sản phẩm ra thị trường sớm hơn.
- Tiềm năng sinh lời: Nếu áp dụng hiệu quả, phương pháp này sẽ giúp doanh nghiệp tối ưu hóa lợi nhuận bằng cách tập trung vào chi phí và giá cả. Doanh nghiệp thường bắt đầu bằng việc phát triển sản phẩm và xác định giá dựa trên chi phí, sau đó điều chỉnh giá theo thị trường để đảm bảo sản phẩm có giá trị và thu hút khách hàng.
Phương pháp kế toán CPMT hỗ trợ chiến lược doanh nghiệp
Trước cách mạng công nghiệp 4.0, các doanh nghiệp (DN) có nhiều cơ hội như giảm chi phí giao dịch, ứng dụng công nghệ hiện đại để phát triển sản phẩm dịch vụ mới, tăng năng suất lao động và khả năng tiếp cận thông tin. CPMT trở thành công cụ chiến lược giúp DN đạt được lợi thế cạnh tranh và hoạch định lợi nhuận.
Thứ nhất, về chiến lược công nghệ: Phương pháp kế toán CPMT cho phép sử dụng công nghệ tiên tiến nhất trong quá trình thiết kế, từ đó nâng cao chất lượng và hiệu quả của sản phẩm, giúp sản phẩm đạt được vị thế cao cấp trên thị trường.
Thứ hai, CPMT có thể giúp quản lý kiểm soát chi phí ở mọi giai đoạn của chu kỳ sống sản phẩm, từ thiết kế đến tái chế. Xác định chính xác giá thành sản phẩm hỗ trợ quản lý so sánh lợi nhuận từ các khách hàng, sản phẩm, thương hiệu và thị trường khác nhau.
Thứ ba, Về quyết định chiến lược về doanh thu: Thông tin được cung cấp bởi phương pháp CPMT thúc đẩy các nhà quản trị thiết kế các sản phẩm nhằm nâng cao chất lượng. Việc tạo ra một sản phẩm cải tiến với chất lượng cao hơn tạo ra một chu kỳ sống mới cho sản phẩm, dẫn đến khả năng tăng doanh thu và thị phần của doanh nghiệp.
Thứ tư, Về chiến lược xây dựng ngân sách: Phương pháp CPMT cung cấp một cách để quản lý chi phí từ giai đoạn thiết kế để tối ưu hóa tiềm năng giảm chi phí. Đồng thời, nó cũng là một công cụ có thể được sử dụng để kiểm soát các quyết định như chi tiết kỹ thuật trong thiết kế và sản xuất.
Thứ năm, CPMT đóng vai trò quan trọng trong chiến lược quản lý chi phí và lợi nhuận, bằng cách tính toán các chi phí dưới tác động của cơ chế thị trường và sức mạnh cạnh tranh. Ngoài ra, CPMT là một quá trình đòi hỏi sự tham gia tích cực của nhiều bên, bao gồm cả nhân viên trong công ty và các bên liên quan từ môi trường bên ngoài.
Hạn chế của phương pháp kế toán CPMT
Mặc dù đã có những thành công đáng kể khi sử dụng phương pháp kế toán CPMT như một công cụ quản lý kinh tế hiệu quả cho các doanh nghiệp, nhưng việc áp dụng rộng rãi phương pháp này vẫn còn hạn chế, đặc biệt là ở các nước đang phát triển như Việt Nam. Các nghiên cứu về việc áp dụng phương pháp này trên toàn cầu cũng đã chỉ ra một số hạn chế của nó:
- Triển khai phương pháp CPMT sẽ đối diện với nhiều thách thức, đặc biệt là đối với các doanh nghiệp chưa áp dụng quản lý chi phí theo phương pháp kế toán quản trị trước đó một cách có hệ thống.
- Việc áp dụng phương pháp kế toán CPMT trong các ngành dịch vụ có thể gặp khó khăn do thiếu thông tin và yêu cầu chuyên môn cao.
- Chi phí duy trì hệ thống kế toán CPMT có thể cao hơn so với hệ thống chi phí truyền thống, điều này có thể gây trở ngại cho việc hoạt động trơn tru giữa các phòng ban.
- Khi đội ngũ kỹ thuật viên hợp tác chéo và làm việc cùng nhau, có thể phát sinh các vấn đề liên quan đến thói quen do môi trường và vị trí làm việc khác nhau. Trong các phương pháp truyền thống, chỉ có một bộ phận thiết kế phải hoàn thành thiết kế.
- Việc áp dụng phương pháp chi phí mục tiêu đòi hỏi một sự thay đổi lớn trong văn hóa kinh doanh của DN, bắt đầu từ nhận thức rằng thị trường sẽ quyết định giá cả và các nhà quản trị không thể tăng giá một cách tùy ý. Thậm chí, trong một số trường hợp, nhà quản trị phải đặt giá thấp hơn, đặc biệt là khi muốn tăng thị phần.
- Việc đạt được một thiết kế đáp ứng tất cả các yếu tố thị trường liên quan đến chi phí và cho phép một mức giá chấp nhận được trên thị trường thường đòi hỏi nhiều thời gian hơn so với quy trình thông thường. Quá trình lặp lại trong việc tìm kiếm phương pháp chi phí mục tiêu có thể tốn rất nhiều thời gian.
Phương pháp CPMT được công nhận toàn cầu vì khuyến khích liên kết giữa các bộ phận sản xuất và thay đổi quan điểm về kế toán quản trị chi phí. Sử dụng CPMT giúp kiểm soát chi phí và nâng cao hiệu suất hoạt động của doanh nghiệp. Tuy nhiên, triển khai phương pháp này đòi hỏi phân tích cẩn thận lợi ích và chi phí.